Chrysantentelers weten er alles van: trips vormt een hardnekkige plaag. Met de inzet van roofmijten is het echter goed onder controle te houden. Niet alleen in de zomer, ook in de winter. Onder meer bij Harry Wubben Flowers in Nootdorp wordt, in samenwerking met Koppert Biological Systems, een succesvolle winterstrategie ingezet. Daarmee zijn de problemen rond de overgangsfase in het voorjaar verleden tijd.
Trips vormt samen met spint de grootste uitdaging in de chrysantenteelt. Beide plagen vragen om een jaarrond aanpak. En die kan volgens Tom Konijn, consultant sierteelt bij Koppert Biological Systems, heel goed biologisch zijn. “In de praktijk zien we dat de inzet van biologie tegen spint inmiddels gemeengoed is”,vertelt hij. “Voor de aanpak van trips varieert dat nog. De meeste telers zetten alleen roofmijten in het voorjaar en de zomer in. Dan zijn de omstandigheden gunstig en gaat dat vrij gemakkelijk. In de winter grijpt 70% nog terug op chemie. De uitdaging voor de chrysantensector is om ‘s winters meer vertrouwen in biologie te krijgen.”
Strategie met bijvoeren
Afgelopen winter heeft Koppert daarom bij een aantal klanten praktijkproeven gedaan met Montdo Mite, de roofmijt Transeius montdorensis. “Daarbij hebben we vooral gekeken wat er nodig is om de roofmijten ’s winters beter te laten presteren”, legt Konijn uit. “De natuur buiten is tenslotte bepalend. In de winter is het koud en donker en zien we dat roofmijten minder actief zijn in het bestrijden van trips. De strategie is dus niet om meer roofmijten uit te zetten, maar om de aanwezige roofmijten te activeren door middel van bijvoeren. Dat doen we met behulp van Nutari.” Van week 46 tot en met week 15 liepen er bij een aantal chrysantentelers proeven met het extra verblazen van Nutari-voermijten. Per plantweek werden 2.000 of 4.000 voermijten per vierkante meter verblazen om te zien wat het verschil in effect is. Ook is het verschil vergeleken tussen één en twee keer per week verblazen van in totaal 4.000 voermijten per vierkante meter. Daar kwam uit naar voren dat de frequentie van dubbel inzetten van voermijten meer roofmijten opleverde.
Goed scouten
Eén van de bedrijven waar deze winterstrategie met succes werd toegepast is Harry Wubben Flowers, gespecialiseerd in de teelt van Santini’s. Van deze kleinbloemige chrysanten worden op het bedrijf in Nootdorp, met 6 hectare glas, jaarlijks 30 miljoen stelen geproduceerd. Het assortiment omvat tien verschillende cultivars met een teeltcyclus oplopend tot tien weken. “Als het gewas vijf weken oud is, nemen we elke week spoelmonsters om te monitoren hoeveel roofmijten er aanwezig zijn”, vertelt bedrijfsleider Nico van Geest. “Daarnaast is goed scouten ontzettend belangrijk. Hoe eerder je een aantasting waarneemt, hoe beter je deze kan aanpakken.” Lilianne Bok, scout bij Harry Wubben Flowers, maakt dan ook elke week haar fietsronde over het gewas. “De oppervlakte is zo groot dat je niet vanaf het betonpad kan zien wat er achter in de kas gebeurt. Daarnaast ben ik de hele dag attent op eventuele aantastingen. Samen met collega’s proberen we zo veel mogelijk waakzaam te zijn.” En zo kan met succes biologie ingezet worden. Op het bedrijf werden deze winter wekelijks twee keer 2.000 voermijten per vierkante meter verblazen. Het resultaat: er waren 40 procent meer roofmijten aanwezig in het gewas, waardoor de tripstelling in januari flink naar beneden ging.
Geen spintproblemen
“Deze winterstrategie brengt rust in de tent”, zegt Van Geest vastbesloten. “Vooral omdat we nu geen problemen met spint meer hebben.” Gevraagd naar hoe dat zit, legt hij uit: “Spint leeft onder het blad en is daardoor moeilijk chemisch te bestrijden. Je raakt simpelweg niet alles als je gaat spuiten.” Spint moet je daarom volgens hem biologisch oplossen (met Spidex Vital), maar dat lukt niet als je trips chemisch gaat aanpakken. Konijn beaamt: “Dat is het nadeel van chemie: het maakt alles dood, ook het gewenste leven. Het duurt vervolgens ook weer veel langer om de biologische bestrijding goed op te starten.” Juist daar zit volgens eigenaar Harry Wubben de crux. “De chemische winterbestrijding afbouwen en biologisch opbouwen in het voorjaar, zorgde voor overgangsfases met de nodige hiccups. Twee jaar geleden hadden we daardoor erg veel last van spint. We zijn daarom extra gaan inzetten op de winterstrategie. Het voordeel van jaarrond biologie gebruiken is dat de verschillen tussen winter en zomer veel kleiner worden. Bovendien vinden onze afnemers het fijn wanneer er minder chemie gebruikt wordt in deteelt.”
Bovenwettelijke eisen
Met name retailers in het buitenland stellen steeds strengere en bovenwettelijke eisen aan producten. “Overigens geldt dit niet alleen voor de afzet”, vult Van Geest aan. “De hele maatschappij vraagt steeds meer om biologisch en minder om chemische inzet. En voor onszelf maakt het de werkomstandigheden alleen maar prettiger.” Duurzaamheid is dan ook een belangrijk gedachtegoed bij Harry Wubben Flowers. Het gebruik van chemische middelen wordt tot een minimum beperkt om zo min mogelijk concessies aan de biologie te hoeven doen. “Daardoor bouwen we ook geen resistenties op”, vertelt Blok. “Als het dan nodig is om te corrigeren lukt dat effectief. Maar het is vooral mooi om te zien hoe de natuur problemen zelf oplost.”
Schoon de winter uit
Dat nog zo’n 70 procent van de chrysantentelers naar chemie grijpt in de winter, kan Konijn maar op één manier verklaren: “Dat is zo ingeburgerd. Schoon de winter in, dat is de overtuiging van veel
telers. Terwijl wij juist aansturen op schoon de winter uit. Daarbij is het belangrijk om goed naar je eindproduct te kijken. Die bepaalt of je het al dan niet goed doet. De vraag is vervolgens wat je als teler tolereert. Is de aanwezigheid van enkele trips acceptabel of vind je het belangrijk om tot de laatste trips te bestrijden?” Bij Harry Wubben Flowers is de aanpak duidelijk: biologie is de basis en chemie wordt alleen gebruikt waar nodig. Oftewel, een geïntegreerde aanpak. Van Geest: “Wij waren zo’n vijftien jaar geleden een van de eerste chrysantenbedrijven die op deze manier ging werken. Je begint met één ding en gaat steeds een stap verder. Wij zien daarmee de kwaliteit van het product steeds beter worden. Als teler moet je er op vertrouwen om op een andere manier je gewasbescherming uit te voeren. Het is mooi dat steeds meer telers de winterstrategie toepassen, want je leert ook van elkaar.”
Perfecte Chrysant
Samen kijken hoe je de teelt verder kunt verbeteren. Het is tevens de reden dat Koppert van begin af aan nauw betrokken is bij het project De Perfecte Chrysant. Dat heeft reeds een werkende gewasbeschermingsstrategie opgeleverd en ondertussen worden er weer nieuwe proeven opgezet met onder andere Chrysopa-E. “Ook passen we de genoemde winterstrategie toe”, vertelt Konijn. “En we gaan nog een stap verder met het inzetten van Orius. Dit is een roofwants die ook trips-adulten eet. In de paprikateelt wordt deze al veel toegepast, in de chrysantenteelt is het nog betrekkelijk nieuw. We zien dat het werkt, alleen de aanpak moet nog verder uitgekristalliseerd worden. Het is fijn als we er in de toekomst een optie bij hebben om de meest hardnekkige plaag de baas te zijn.”
Publicatie in KAS Magazine september 2021