Bladluis

Levenscyclus van bladluis

Bladluizen hebben een ingewikkelde levenscyclus, met volwassen exemplaren van dezelfde soort die gevleugeld of ongevleugeld zijn, afhankelijk van de omstandigheden. Een volwassen bladluis zonder vleugels wordt apteer genoemd en een bladluis met vleugels alaat. Alaten hebben twee paar vleugels, waarvan het ene paar veel groter is dan het andere.

Gedurende een groot gedeelte van het seizoen bestaat een bladluizenpopulatie uit levendbarende vrouwtjes. Door de ongeslachtelijke voortplanting zijn alle nakomelingen genetisch identiek aan de moeder. Het zijn dus klonen. Hierdoor kunnen verschillende eigenschappen, zoals kleurvormen of resistenties tegen chemische middelen, naast elkaar blijven bestaan en treedt er geen vermenging op. De jonge bladluizen worden geboren als volledig ontwikkelde nimf en beginnen onmiddellijk met het opnemen van plantensap. Ze groeien snel en vervellen vier keer voordat ze volwassen worden. De opvallende, witte vervellingshuidjes die hierbij ontstaan, kunnen de aanwezigheid van bladluizen verraden.

Er zijn twee typen bladluissoorten: soorten die wel en soorten die niet in de winter van waardplant wisselen. Soorten die van waardplant wisselen, planten zich ongeslachtelijk voort op hun zomerwaardplant en verhuizen in het najaar vervolgens naar hun winterwaardplant, waarop ze zich geslachtelijk voortplanten en eieren leggen die overwinteren. De zomerwaardplanten zijn kruidachtige of houtige gewassen, terwijl de winterwaardplanten houtig en winterhard zijn. Ook de bladluizen die niet van waardplant wisselen, paren in het najaar en leggen eieren die daarna overwinteren. Wanneer er sprake is van paring en eileg, wordt de ontwikkeling holocyclisch (volledig) genoemd. In de kas wisselen bladluizen vaak niet van waardplant en leggen ze geen eieren. Dan planten ze zich ook in de winter ongeslachtelijk voort, waarbij onbevruchte levendbarende vrouwtjes nieuwe generaties met vrouwtjes voortbrengen. Dit wordt een anholocyclische (onvolledige) ontwikkeling genoemd. In sommige kasgewassen met zeer lage wintertemperaturen (bijv. aardbei) blijken bladluizen soms wel eieren te leggen.

Schade door bladluis

Bladluizen kunnen op verschillende manieren schade aan planten veroorzaken en de schade kan variëren afhankelijk van de soort bladluis en het type plant dat wordt aangevallen. De volgende zijn veelvoorkomende tekenen van bladluisschade:

• Vergeelde of vervormde bladeren: Bladluizen voeden zich met het sap van planten, waardoor de bladeren geel kunnen verkleuren of vervormd kunnen raken. De schade is vaak meer uitgesproken op de jongere bladeren van de plant.
• Achterblijvende groei: Hevige bladluizenplagen kunnen ervoor zorgen dat planten langzamer groeien of afnemen. Dit komt omdat de insecten voedingsstoffen aan de plant onttrekken terwijl ze zich met het sap voeden.
• Kleverig residu: Bladluizen scheiden een suikerachtige substantie uit, honingdauw genaamd, die de bladeren en stengels van aangetaste planten kan bedekken.
• Roetdauw: Honingdauw kan ook de groei bevorderen van een zwarte, roetachtige schimmel die de bladeren en stengels van aangetaste planten kan bedekken. Deze schimmel kan het vermogen van de plant om te fotosynthetiseren en te groeien verder verminderen.
• Verwelkingsverschijnselen of dood van de plant: In ernstige gevallen kunnen bladluizenplagen ervoor zorgen dat planten verwelken en afsterven. Dit kan gebeuren wanneer de insecten in zeer grote aantallen aanwezig zijn en zich hevig voeden met de plant.
• Omkrullen of verdraaien van bladeren: Sommige soorten bladluizen kunnen ervoor zorgen dat bladeren omkrullen of verdraaien wanneer ze zich voeden met het plantensap.

Bladluis voorkomen

Om bladluisplagen in gewassen te voorkomen, kun je verschillende preventieve maatregelen nemen:

Goede gewashygiëne

Houd de groeiplaats schoon en vrij van onkruid, afval en plantenresten die bladluizen kunnen herbergen. Verwijder regelmatig aangetast plantaardig materiaal en voer het af.

Controleer je gewassen regelmatig

Controleer planten op vroege tekenen van bladluizen, zoals omgekrulde bladeren, vervormde groei of de aanwezigheid van de insecten zelf. Vroegtijdige detectie maakt snelle actie mogelijk om te voorkomen dat de plaag zich verspreidt. Vangplaten kunnen strategisch in het groeigebied worden geplaatst om vliegende bladluizen te vangen en een indicatie te geven van hun populatieniveau.

Door deze preventieve maatregelen te implementeren, kun je het risico op bladluisplagen aanzienlijk verminderen en gezondere gewassen behouden.