Nematoden VS Rups

Kan Capsanem worden ingezet bij de bestrijding van rups in de chrysantenteelt? Ja, vinden ze bij Koppert. Capsanem wordt al succesvol toegepast in de bestrijding van de eikenprocessierups en ook in paprika en gerbera zijn positieve ervaringen met het product. Marco Smit, teeltmanager van Arcadia Chrysanten in De Lier, nam samen met Koppert – letterlijk – de proef op de som. “Het is een kwestie van ervaring opdoen en meedenken met het product.”

Capsanem (Steinernema carpocapsae) wordt gebruikt voor biologische bestrijding van plaaginsecten in bedekte teelten en buitenteelten. Parasitaire aaltjes worden in bedekte teelten al toegepast tegen bodemplagen, de vraag was of ze ook als bladbehandeling konden worden ingezet, omdat ze van een vochtige leefomgeving houden. In eerdere onderzoeken is aangetoond dat parasitaire aaltjes ook óp het gewas tegen rupsen werken, zegt Gerard Buitelaar, consultant bij Koppert. “We hebben met Capsanem goede ervaringen in de bestrijding van de eikenprocessierups en we zien goede resultaten in paprika. Capsanem is na vier dagen nog actief op de bladeren. Dat was voor ons een positieve verrassing.” De druk van rups in chrysanten neemt de laatste jaren flink toe, vertelt Marco Smit van Arcadia Chrysanten. Het lijkt alsof rups ieder jaar moeilijker te bestrijden is, aldus de teeltmanager. “Er is wel een aantal middelen tegen rups beschikbaar, maar die zijn niet allemaal even veilig voor de roofmijten. Die houden we achter de hand voor als dat nodig mocht zijn. We gebruiken ze liever niet, want je wilt de biologie in de kas óók laten leven. Daarnaast wordt het middelenpakket steeds smaller, een aantal breed werkende middelen zijn er al tussenuit gevallen. We zetten nu preventief BT preparaten (Bacillus thuringiensis) in. Maar we zijn altijd op zoek naar andere goede oplossingen, om een zo goed mogelijk gevulde kast te hebben.”

Koppert en Arcadia Chrysanten startten deze zomer een proef met Capsanem in de kassen op de locatie aan de Burgemeester Van Doornlaan in De Lier. In totaal is het onderzoek over drie glastuinbouwbedrijven uitgerold. Bij Arcadia werden vijf vakken bloemen zes weken lang behandeld met Capsanem door gewasbespuiting, een keer per week. Er werd 1.500 liter water per ha gespoten. Op het moment van starten, in teeltweek 2, was er al sprake van rupsendruk. De bedoeling was om naast deze vijf vakken ook vier vakken met een vergelijkbaar biologisch middel te behandelen, maar daar is Smit door de hoge rupsendruk eerder mee gestopt en overgestapt op een gangbaar middel. De overige vakken werden met een standaard chemisch referentiemiddel gespoten.

Capsanem is doeltreffend in een breed temperatuurbereik, zegt Koppert-consultant Buitelaar. “De proef vond in een zeer warme periode plaats, ook voor Capsanem was het klimaat niet optimaal. Het is wel gelukt om het de proefperiode van zes weken vol te houden. We hebben niet met een chemisch middel hoeven corrigeren, maar we hebben wel wat vraat moeten accepteren.” Smit vervolgt: “De rupsenvraat in de proefvakken is niet anders dan elders in de kas, maar er is wel schade. De vraag is dan: hoeveel vraat moet je tolereren? Feit is dat we meer en meer met biologische middelen moeten gaan werken, we moeten op zoek naar nieuwe strategieën. Capsanem kan daar een rol in vervullen.”

Bij Capsanem worden nematoden met water op het gewas gespoten. De rups eet van het blad en krijgt zo de nematoden binnen, die symbiotische bacteriën afgeven in de lichaamsholte van het plaaginsect. Deze bacteriën zetten de weefsels van de gastheer om in een voedselbron voor de nematoden, die zich vervolgens ontwikkelen en voortplanten in de gastheer. De rups krijgt ‘buikpijn’ en stopt met eten, legt Buitelaar uit. “Het plaaginsect gaat niet gelijk dood, maar sterft binnen enkele uren tot dagen na de infectie.” Geïnfecteerde plagen zijn over het algemeen moeilijk te vinden, aldus de consultant. Bij kleine rupsen lijk het bestrijdingseffect groter te zijn dan bij grotere rupsen.

Belangrijk voor een goed resultaat is dat het bladgewas bij een bespuiting goed wordt geraakt, aldus Buitelaar. Nematoden hebben vocht nodig om zich te verplaatsen. “Het is verstandig om het gewas van tevoren nat te maken, om de aaltjes zo goed mogelijk te kunnen verdelen.” Wordt bij de bespuiting van bijvoorbeeld trips standaard een gele dop gebruikt, bij Capsanem is de blauwe dop (spuitopening van minimaal 0,5 mm) het advies. Buitelaar raadt aan de zeefjes te verwijderen, om verstopping te voorkomen. “Het beste is om stekend te spuiten, dan wordt de onderkant van het blad beter geraakt”, zegt hij. Smit daarover: “Bij de laatste bespuiting heb ik zakpijpjes gebruikt. Het is een kwestie van ervaring opdoen en meedenken met het product.”

Voor de bespuitingen zijn zes petrischaaltjes met meelwormen op de hijsverwarming tussen de vakken gezet. Het referentiebakje werd 100 procent geraakt, in de bakjes tussen het gewas gingen niet alle meelwormen dood. “Dat had met de spuittechniek te maken”, denkt Buitelaar. “Het is dus uitermate belangrijk dat het blad goed nat is, ook aan de onderkant. Als je het gewas goed raakt, ook tussen het gewas, werkt Capsanem sneller. Na de bespuiting met de zakpijpjes zagen we al meer meelworm in de petrischaaltjes zwart verkleuren.” Ook het tijdstip van de bespuiting kan invloed hebben, aldus de consultant. “Als blijkt dat de rupsen ’s ochtends bovenin zitten, moet je in de ochtend spuiten. Dat zijn praktische zaken die we nog verder moeten uitzoeken.”

Marco Smit ziet Capsanem als een nieuw puzzelstukje in een geïntegreerde gewasbescherming. “In de proef hebben we het product zes weken achter elkaar gespoten, maar dat wordt hier in de kas geen praktijk. Ik scout elke week. Capsanem of een BT-preparaat kan je goed gebruiken op de kleinere rups. Heb je grote rupsen, dan moet je toch doorpakken met een ander middel.” Buitelaar ziet ook andere voordelen. “Aaltjes hebben geen toelating en mogen onbeperkt door iedereen worden gebruikt. Chemische middelen slechts enkele keren per jaar. Ook weten we van andere parasitaire aaltjes dat zij werkzaam zijn tegen trips én we weten dat Capsanem kan worden ingezet tegen andere larven. Dat betekent dat Capsanem mogelijk een nevenwerking op trips heeft. Ook hier geldt: hoe meer ervaring we met het product opdoen, hoe meer we leren.”